Jesteśmy uwięzieni w labiryncie coraz to nowych ustaw, dodatkowych przepisów oraz zwiększonego nadzoru rządowego i unijnego. To z kolei wiąże się ze zwiększoną ilością urzędników i funkcjonariuszy. Dodatkowo, rosnąca nadmiernie szczegółowość regulacji prawnych oraz rosnący nadzór administracyjny powodują wzrost kosztów obsługi administracji państwowej. W związku z tym, wzajemne zaufanie między class politique a obywatelami dramatycznie słabnie, a fala ustaw i regulacji sprawia, że przestrzeganie praworządności staje się coraz trudniejsze. Powszechnie wiadomo, że nadmierna podaż pieniądza prowadzi do inflacji, a tym samym do utraty szacunku do waluty. W podobny sposób, nadmierna ilość zasad i przepisów prawnych, które są trudne do zrozumienia dla przeciętnego obywatela, wpływa na brak szacunku dla praworządności.
Kolejną zauważalną tendencją jest to, iż decyzje publicznoprawne są naginane, a ustawy lekceważone na rzecz większego dobra, a dobro to nie jest definiowane w duchu praworządności, ale w zależności od obecnie panujących interesów politycznych lub fiskalnych. Organy podatkowe są tak długo po stronie praworządności, jak długo służy ona realizacji interesów fiskalnych i nie narusza w dużym stopniu określonych odgórnie granic. Po przekroczeniu ich praworządność przestaje być argumentem. Wówczas jedynym dobrem na straży, którego stoją organy to ustawa budżetowa. Praktyka nie budziłaby takich kontrowersji, gdyby nie dołączyły do nich sądy administracyjne. Naczelny Sąd Administracyjny został powołany w roku 80-tym dla celów weryfikacji, czy decyzje administracyjne nie naruszają praworządności oraz praw jednostek. Obecnie zdarza się, że finansowy interes Skarbu Państwa przysłania ideę praworządności, której ochronie sądy administracyjne winny służyć.
Ochrona majątku prywatnego
Masowy napływ przepisów ustawowych, ciągłe zmiany w zakresie regulacji podatkowych w połączeniu z brakiem szacunku dla prawa stanowią szczególny moment, w którym należy rozważyć dalsze sposoby i zakres ochrony majątków prywatnych oraz przedsiębiorców. A te są kluczowe dla kondycji gospodarki i stabilnego systemu społecznego.
Najnowszy projekt ustawy o opodatkowaniu dochodów kontrolowanych spółek zagranicznych (CFC) z października br. jest ewidentnym przykładem instrumentu fiskalnego wymierzonego przeciw największym polskim majątkom prywatnym. Ustawa jest odpowiedzią na widoczny przepływ kapitału do państw, które stosują zachęty podatkowe, a jednocześnie uważane są za wiarygodne. Oczywiście, można to uznać za normalne w świecie kształtowanym konkurencją, aczkolwiek, w miarę jak szacunek dla osiągnięć, środków prywatnych i powszechnych wartości się zmniejsza, prywatne aktywa i osiągnięcia stopniowo zaczynają być postrzegane jako majątek publiczny podlegający redystrybucji lub biurokratycznej degradacji. A jaka jest przy tym reakcja polityków? Politycy, zamiast pracować nad poprawą sytuacji we własnych krajach, zwracają większą uwagę na państwa odnoszące sukcesy, próbując zmniejszyć ich atrakcyjność. Pod pretekstem międzynarodowej solidarności postrzegają swoich własnych obywateli emigrujących do innych państw jako nielojalnych, a czasami nawet określają ich mianem przestępców, mimo iż większość z nich jedynie pragnie mieć więcej wolności.
Początek nowej ery dla powiernictwa
Głównym zadaniem branży usług powierniczych jest zabezpieczanie majątku na pokolenia, aczkolwiek, biorąc pod uwagę wyżej wymienione tendencje, zapewnienie ochrony majątkom staje się coraz większym wyzwaniem dla powierników. Niemniej jednak, należy podkreślić, iż owe wyzwanie również niesie za sobą nowe możliwości. Przede wszystkim, dotychczasowa wiedza, doświadczenie oraz usługi powiernicze będą stawały się coraz bardziej istotne. W ramach obowiązku zabezpieczenia majątku, powiernicy będą musieli rozważać wszelkie możliwe globalne wyzwania, jak na przykład, wybór odpowiedniego systemu prawnego. Ponadto powiernicy będą zmuszeni planować i kreować struktury długoterminowe, przewidując długotrwale trendy i zmiany gospodarcze, społeczne czy stałość regulacji prawnych.
Intencją większości założycieli trustów i fundacji jest ochrona majątku rodziny. Powiernicy starają się także upewnić, że ich następcy przejmą te odpowiedzialność, tym samym kontynuując starania mające na celu zapewnienie długoterminowego dobrobytu beneficjentów trustów. Oznacza to, iż zarządzający trustem jest zobowiązany działać w najlepszym interesie rodziny, w związku z czym to on powinien upoważniać pewnych członków rodziny w celu podtrzymania intencji założyciela danego trustu. Odzwierciedla to dawny związek pomiędzy powiernikiem a rodziną, w którym powiernik występował w roli osobistego doradcy, nie tylko oferując doradztwo z zakresu wszystkich dziedzin prawa, ale również wspierając członków rodziny we wszelkich aspektach dotyczących zarządzania nieruchomościami, planowania ochrony majątku oraz utrzymania majątku przez pokolenia, a więc sukcesji majątkowej. Zarówno dawniej, jak i obecnie podstawowym wymaganiem dla powiernika jest:
– osobiście znać rodzinę, której świadczy usługę powiernictwa,
– mieć świadomość odnośnie mocnych i słabych stron niektórych członków rodziny,
– zapoznać się z krótko, jak i z długoterminowymi potrzebami i planami finansowymi rodziny,
– poznać oraz zrozumieć sytuację gospodarczą rodziny,
– posiadać odpowiednią wiedzę odnośnie ogólnej sytuacji gospodarczej i politycznej.
W ten sposób powiernik jest w stanie doradzać i wspierać rodzinę w dobrej wierze. Ponadto zarządzający majątkiem lub trustem powinien posiadać pewnego rodzaju zamiłowanie do służby oraz postrzegać swoją pozycję jako uprzywilejowaną.
W dzisiejszych czasach, coraz ważniejszym czynnikiem dla powierników będzie to, żeby nie byli postrzegani jedynie jako pośrednicy, lecz jako osoby zaufania, które wspierają członków rodziny w ich zdolności do podejmowania odpowiedzialności, aniżeli być finansowo uzależnionymi wyłącznie od dotacji pochodzących z rodzinnego majątku. Oznacza to, iż oprócz podstawowych zasad wymienionych powyżej, powiernik powinien także wspierać daną rodzinę w jej staraniach skupiających się na osiąganiu wyznaczonych celów poprzez zarządzanie majątkiem rodzinnym, które jest kluczem do uzyskania większej świadomości odnośnie wagi majątku prywatnego. Prywatny majątek nie tylko wspiera autarkię rodziny oraz rozwój jej członków (np. poprzez zwiększenie możliwości uzyskania wykształcenia), ale często jest również wykorzystywany do długoterminowych inwestycji, obejmując aspekty zarówno prywatne, jak i gospodarcze. Na koniec warto także wspomnieć, iż majątek prywatny przeznaczony jest również do wspierania celów i projektów charytatywnych i filantropijnych. Rolą profesjonalnego doradcy, jakim jest powiernik, jest kompleksowa obsługa potrzeb rodziny oraz jej potomków.
dr Anna Maria Panasiuk, adwokat, założycielka Grupy YOURS